آسم شایع ترین بیماری مزمن دوره كودكی است؛ به گونه ای كه در حال حاضر میلیون ها كودك مبتلا به آسم در جهان وجود دارند.
 
مطالعات نشان می دهند كه متاسفانه حتی در كشورهای پیشرفته تقریباً ۴۰ درصد كودكان مبتلا، آگاهی درستی از علایم حمله آسم و شدت آن ندارند و این درصد در كشورما به مراتب بیشتر است.

چه می شود کودک آسم می گیرد؟
حملات آسم در سنین زیر ۵ سال می تواند منجر به صدمات پایدار دایمی به ریه ها شود. علاوه بر عوارض جسمی، عوارض روانی ابتلا به آسم نیز مشكل دیگری را به بیمار تحمیل می كند.
 
بیماری آسم در ایران نسبت به كشورهای دیگر بسیار شایع است و شاید ما از نظر این بیماری نسبت به كشورهای دیگر در میانه جدول باشیم. در خصوص بیماری آسم و شدت علایم آن و همچنین راهكارهای مراقبتی كه والدین می توانند در مورد كودك مبتلا به آسم خود انجام دهند با یک متخصص اطفال و كودكان گفت وگو كرده ایم.
 
ایشان معتقدند آسم بیماری ای است كه اگر از آن به خوبی مراقبت شود (چون درمان ندارد) بیمار می تواند كارهای روزمره اش را به راحتی انجام دهد، شب به راحتی بخوابد و از عوارض بیماری اش كاسته شود. تمام اینها زمانی صورت می گیرد كه تشخیص آسم به درستی صورت گیرد.

 آقای دكتر، به عنوان اولین سؤال
آیا به هر تنگی نفسی می توان آسم گفت؟
 خیر. آسم یك بیماری شایع مزمن است كه به آن التهاب برگشت پذیر مزمن یا متناوب راه های هوایی می گوییم. هر مشكلی كه در مسیر راه های هوایی به وجود بیاید باعث تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه می شود.
 
این به آن معنی نیست كه هر انسداد و تنگی را به آسم ربط بدهیم، بلكه التهاب و تنگی قابل برگشت را می توان آسم نامید. آسم طیف وسیعی از علایم را دربرمی گیرد؛ از سرفه های خیلی خفیف گرفته تا بیمارانی كه در بیمارستان بستری می شوند، ولی خوشبختانه آن قدر كه مردم با آن با وحشت برخورد می كنند، بیماری بدی نیست.
 
هدف از اقدامات مراقبتی در مورد بیماران به خصوص كودكان آسمی چیست؟
 معمولاً اگر در یك خانواده فرم شدید آسم در یكی از افراد وجود داشته باشد، پدر و مادر در مورد فرزند كوچكشان دچار وحشت می شوند.
 
هدف مراقبت از این بیماران این است كه كودك بتواند كارهای روزمره اش را به راحتی انجام دهد، شب راحت بخوابد و ... برای این كار تشخیص آسم باید به درستی صورت گیرد.
 
آسم ممكن است با چه بیماری هایی اشتباه گرفته شود؟
 به طور كلی در حمله آسم فرد در عمل دم مشكلی ندارد، ولی در عمل بازدم دچار تنگی راه های هوایی می شود. در نتیجه این تنگی صدای خس خس ایجاد شده به فرد حمله آسم دست می دهد.
 
هر عاملی ممكن است باعث انسداد این راه های هوایی شود، مثل یك رگ كه راه هوایی را دور زده یا یك توده یا برجستگی و یا حتی یك جسم خارجی.
 
خیلی از بیماران در این گونه موارد وقتی به پزشك مراجعه می كنند با تابلوی آسم به آنها تشخیص این بیماری داده می شود، در حالی كه مشكل آنها اصلاً آسم نیست.
 
از طرفی بیماری هایی مثل برگشت معده به مری كه به آن در اصطلاح (ریفلاكس) گفته می شود، می توانند دارای علایمی شبیه آسم باشند.
 
مثلاً كودكی كه غذا می خورد و بلافاصله بعد از آن دراز می كشد ممكن است غذا از معده او برگشته و وارد مری شود و كودك در این حالت شروع به سرفه كند. این سرفه ها ممكن است با آسم اشتباه گرفته شود.
 
تصور عمومی در گذشته در مورد آسم چگونه بود؟
 در گذشته تصور این بود كه در حمله آسم راه های هوایی فقط تنگ می شوند و التهاب در آنها ایجاد نمی شود. در اطراف راه های هوایی عضله وجود دارد كه وقتی حمله صورت می گیرد این عضلات منقبض و تنگ شده و دیواره داخلی هوایی ورم می كند و ملتهب می شود.
 
این التهاب نگران كننده است. در گذشته فقط از داروهای گشادكننده راه های هوایی استفاده می كردند و تصور می كردند كه با گشاد شدن راه هوایی مشكل بیمار حل می شود، ولی الآن به این نتیجه رسیدند كه از داروهای ضدالتهاب نیز باید استفاده كرد. در اینجاست كه نقش داروهای جدید می تواند موثر باشد به خصوص در مراحلی كه التهاب هنوز ایجاد نشده است.
 
بهترین راه تشخیص آسم چیست؟
 برای تشخیص آسم باید آن را تقسیم بندی كرد. بعضی از افراد در سنین پایین دچار خس خس می شوند. این خس خس ممكن است در اثر یك سرماخوردگی ایجاد شود كه البته به تدریج بهبود می یابد. به این خس خس كه در نتیجه باریك بودن راه های هوایی ایجاد می شود آسم نمی گوییم و خانواده ها نباید نگران آن باشند، اما آسم مزمن ممكن است تا بزرگسالی ادامه پیدا كند. بعد از تشخیص آسم باید ببینیم چطور می توانیم با همكاری خود كودك از بیماری اش مراقبت كنیم.
 
آسم ناشی از فعالیت را چطور می توان كنترل كرد؟
 یكی از معضلات در برخورد با كودك مبتلا به آسم این است كه او چطور می تواند فعالیت روزانه اش را انجام دهد. در آسم ناشی از فعالیت باید فعالیت كودك ۲ یا ۳ ساله را كنترل كنیم و بدانیم در مدرسه و یا خانواده چگونه با او برخورد كنیم.
 
چون برخورد نامناسب می تواند اثرات روحی بدی روی كودك بگذارد. باید كاری كرد كه كودك فعالیت روزمره اش را انجام دهد، بدون این كه متوجه مشكلش شود. در مرحله اول درمان، پذیرش درمان از طرف بیمار و خانواده بسیار مهم است كه بیشتر مورد غفلت واقع شده است.
 
استفاده از اسپری به جای قرص و شربت را تا چه حد توصیه می كنید؟
 استفاده از اسپری بسیار مهم است در حالی كه خیلی از والدین ممكن است با آن با ترس برخورد كنند. در صورتی كه اسپری مثل قرص و شربت در سیستم گردش خون جذب می شود. البته اسپری عوارض خودش را دارد، ولی تاثیر مثبت آن بسیار سریع تر است.
 
ممكن است اثر اسپری دو تا سه هفته بعد از مصرف مشخص شود، ولی اغلب والدین بعد از چند بار مصرف وقتی تاثیرش را ندیدند، دیگر از آن استفاده نمی كنند، در حالی كه باید توجیه شوند كه اسپری برای پاسخ به درمان زمان می خواهد.
 
از دیگر نكاتی كه خانواده ها در برخورد با كودك مبتلا به آسم باید رعایت كنند، چیست؟
 گاهی اوقات خانواده مجبور است محل زندگی اش را به خاطر این بیماری تغییر دهد. آسم بیماری ای است كه رطوبت زیاد، هم می تواند آن را بدتر كند و هم بهبود بخشد، بنابراین بسیاری از والدین از نظر میزان رطوبت باید محل زندگی شان را عوض كنند، حتی شاید مجبور باشند مبلمان خانه و یا حتی نوع تغذیه شان را هم عوض كنند، از لوازم آرایشی استفاده نكنند و به طور كلی نوع زندگی خود را تغییر دهند.
 
بنابراین پیشگیری از آسم همكاری همه جانبه و وسیعی را می طلبد. به خاطر داشته باشیم كه استفاده از كنسروها و غذاهای آماده در كنار صنعتی شدن و استفاده بیش از حد از تنقلات، خنده، عصبانیت، ورزش، رطوبت و... همه و همه در تشدید آسم تاثیر فراوانی دارند.
 
آیا شیر مادر در پیشگیری از این بیماری موثر است؟
 البته شیر مادر مسئله بسیار مهمی است. مطمئناً كسی كه شیر مادر می خورد در بزرگسالی نسبت به ابتلا به آسم شانس كمتری دارد.
 
دو كودكی كه تحت شرایط مساوی به دنیا می آیند، كودكی كه شیر مادر مصرف می كند نسبت به كودكی كه شیر خشك مصرف كرده و یا دادن غذای كمكی به او زود شروع شده، كمتر مستعد ابتلا به آسم است.
 
بنابراین تغذیه مادر در دوران بارداری و حتی فصلی كه مادر باردار می شود در شانس ابتلا به آسم بسیار موثر است. مسئله دیگر سیگاری بودن والدین است.
 
ثابت شده كه سیگاری بودن مادر در دوران بارداری حتی اگر بعد از زایمان دیگر سیگار مصرف نكند، عوارض خطرناكی روی ریه كودك خواهد گذاشت و كودك در این میان به عنوان یك فرد سیگاری تحمیلی، آسیب بیشتری نسبت به والدینش خواهد دید.

منبع:hamshahrionline.ir